Vitaminler

Vitaminler

Vitamin Nedir? Ne İşe Yarar Özellikleri Nelerdir?

* Vücudumuzda düzenleyici olarak görev yapan ve hastalıklara karşı direncimizi artıran organik moleküllerdir. Küçük yapılı olduklarından sindirime uğramadan hücre zarından geçebilirler.

* Organik yapılı olmalarına rağmen enerji kaynağı olarak kullanılmazlar. Büyük bir bölümü enzimlerin yardımcı kısmı olan koenzim olarak görev yapar. Protein, karbonhidrat ve yağ gibi organik moleküller hücre yapısına katılırken vitaminler hücre yapısına katılmazlar.

* Bitkiler ihtiyaç duydukları vitaminleri sentezleyebilirler. Hayvanlar ise vitamin ihtiyaçlarını yedikleri besinlerden karşılarlar. Bazı vitaminler provitamin olarak alınıp karaciğer, bağırsak ya da deride, vücudun kullanabileceği vitaminlere dönüştürülür.

NOT: İnsanlarda bazı vitaminler provitamin halinde alınır ve vücutta dönüşüm reaksiyonları ile üretilir. Örneğin havuçta bol miktarda bulunan karoten karaciğerde A vitaminine dönüşür. Kolesterol ise deride güneş ışığı ile aktifleşerek D vitamini oluşur.

NOT: İnsanlarda K ve B grubundaki bazı vitaminler kalın bağırsağımızda yaşayan mutualist bakteriler tarafından üretilir.

NOT: Birçok vitamin koenzim olarak kullanıldığından, vücuttaki vitamin eksikliğinde bazı enzimler görev yapamaz. Buna bağlı olarak bireyde bazı metabolik aksaklıklar ve hastalıklar ortaya çıkar.

Vitaminler

Vitaminler yağda ve suda çözünen vitaminler olmak üzere iki grupta incelenir.

a. Yağda çözünen vitaminler:

• A, D, E ve K vitaminleri yağda çözünen vitaminlerdir.
• Fazlası karaciğerde depolanır. Bu nedenle eksiklik belirtileri geç görülür.
• Aşırı miktarda alınmaları zehirlenmeye neden olabilir.
• Besinlerle alınan yağ miktarı yeterli olmazsa, bu vitaminlerin emilim oranı azalır.

b. Suda çözünen vitaminler:

• C vitamini ile B grubu (B1, B2, B3, B5, B6, B7, B9, B12) vitaminleri suda çözünen vitaminlerdir.
• Fazlası genelde depo edilemediğinden idrarla atılır. Bu nedenle günlük olarak alınmalıdır.
• Vücutta depolanamadığı için eksiklik belirtileri çabuk ortaya çıkar.

Vitaminler Tablosu

Vitaminler Tablosu

A Vitamini

• İhtiyacımız olan A vitaminini besinlerle doğrudan ya da karoten olarak alırız. Karoten karaciğerde A vitaminine dönüştürülüp kana verilir. Görme olayında etkili olan maddelerin yapısına katılır. Bu nedenle eksikliğinde gece körlüğü ortaya çıkar. Hücre yenilenmesi, mikroorganizmalara karşı direnç sağlanması ve cildimizin güneşin zararlı ışınlarından korunması için gereklidir.

• Hayvansal besinlerden balık yağında, süt, peynir ve tereyağında, bitkisel besinlerden havuç, domates ve kayısı gibi sebze ve meyvelerde bulunur.

D Vitamini

• Besinlerle alınan kolesterolden güneş ışığı yardımıyla deri altı hücrelerinde sentezlenir. Kalsiyum ve fosforun ince bağırsaktan emilmesini hızlandırır. Kalsitonin hormonu ile beraber kandaki kalsiyumun kemiklere geçmesi ve depolanmasını düzenleyerek kemiklerin sertleşmesini sağlar.

• Büyüme döneminde D vitamininin yeterince alınmaması kemiklerin gerekli oranda sertleşmemesine ve raşitizm hastalığının ortaya çıkmasına neden olur. Ergin dönemde yetersiz alınımı sonucu kemik erimesine neden olan osteoporoz ve kemik yumuşamasına neden olan osteomalazi hastalıkları oluşur. Balık yağında bol, süt ve yumurta sarısında az miktarda bulunur.

E Vitamini

• Antioksidan özelliğinden dolayı hücrelerin daha uzun süre yaşamasını ve yenilenmesini sağlar. Kansere karşı koruyucu etkisi vardır.
• Eksikliği erkeklerde sperm üretiminin azalmasına, kadınlarda rahim fonksiyonlarının bozulmasına, kasların zayıflamasına, alyuvarların parçalanmasına ve hücrelerde zar yapısının bozulmasına neden olur.
• Bitkisel yağlarda, et, süt, kuruyemiş ve yumurta sarısında bulunur.

K Vitamini

• Besinlerle alınabildiği gibi kalın bağırsaklarımızda yaşayan bazı yararlı bakterilerce de üretilebilir. Kanın pıhtılaşmasında görev yapar. Eksikliğinde pıhtılaşma süresi uzadığından, kan kaybı artar.
• Ispanak, domates, lahana, soya fasulyesi, yulaf ve karnabahar gibi sebzelerde bulunur.

NOT: Bilinçsiz antibiyotik kullanımı kalın bağırsaklarımızdaki bakterilere zarar verebileceğinden, vücudumuzda K vitamini eksikliği ortaya çıkabilir.

C Vitamini

• Bağışıklık sisteminin güçlenmesi ve sinir sistemimizin düzenli çalışması için gereklidir. Ayrıca bağ doku hücreleri arasında bulunan kollojen proteininin sentezinde görev alır. C vitamininin eksikliğinde skorbüt hastalığı oluşur. Diş etlerinin kanaması ve yaraların geç iyileşmesi skorbütün belirtileridir. Hava ya da ışıkla temas ettiğinde çabuk bozulduğundan, C vitamini içeren besinlerin taze tüketilmesi gerekir.

• Taze sebze ve meyvelerde bol miktarda bulunur. Portakal, limon, greyfurt, yeşil biber, domates, kuşburnu ve çilek gibi besinler C vitamini bakımından zengindir.

B Grubu Vitaminler

• B grubu vitaminler : B1, B2, B3, B5, B6, B7, B9 ve B12 olmak üzere sekiz gruba ayrılır.
• Bu vitaminler karbonhidrat metabolizması, kalbin çalışması, sinir sisteminin sağlığı, solunum enzimlerinin sentezi, bağırsaklarda demir emilimi, görme olayları, yağ metabolizması, hormon üretimi, kan hücrelerinin sentezi, vücudun iyon dengesi, bağışıklık gibi metabolik olaylarda görev alırlar.
• Eksikliklerinde ise beriberi, görme bozuklukları, pellegra, anemi gibi bazı hastalıklar ortaya çıkar.

ETİKETLER:
ZİYARETÇİ YORUMLARI - 0 YORUM

Henüz yorum yapılmamış.