Nükleik Asitler

Nükleik asitler karbon (C), hidrojen (H), oksijen (O), azot (N) ve fosfor (P) atomlarından oluşan büyük ve karmaşık yapılı organik moleküllerdir. Tüm canlıların kalıtım birimi olmakla beraber hücre yönetiminden de sorumludurlar. Bu nedenle yönetici moleküller olarak da adlandırılırlar. Hücrelerde DNA ve RNA olmak üzere iki tip nükleik asit bulunur.

Nükleik asitlerin yapı birimlerine nükleotit adı verilir. Çok sayıdaki nükleotidin birleşmesiyle nükleik asitler oluşur. Bir nükleotidin yapısında azotlu organik bir baz, beş karbonlu bir şeker ve bir fosfat grubu bulunur.

Organik bazın glikozit bağı ile pentoza bağlanmasıyla nükleozit oluşur. Nükleozitin fosfoester bağı ile fosfat grubuna bağlanmasıyla oluşan yapıya ise nükleotit denir.

Bir nükleotit üç kısımdan oluşur:

1. Azotlu Organik Bazlar

Nükleotitlerin yapısında bulunan organik bazlar pürin ve pirimidin olmak üzere iki çeşittir.
a. Pürin bazları: Adenin (A) ve Guanin (G) bazlarıdır. Çift halkalı bir iskelete sahiptirler. Adenin ve
guanin bazları hem DNA hem de RNA’nın yapısına katılır.
b. Pirimidin bazları: Sitozin (S), Timin (T) ve Urasil (U) bazlarıdır. Tek halkalı bir iskelete sahiptirler.
Sitozin hem DNA hem de RNA’nın yapısına katılırken, timin sadece DNA’nın urasil de sadece RNA’nın yapısına katılır.
NOT: Nükleotitler içerdiği azotlu organik baza göre adlandırılır.

2. Beş Karbonlu Şeker (Pentoz)

Nükleotitlerin yapısına riboz ve deoksiriboz şekerleri katılır. Deoksiriboz DNA’nın, riboz ise RNA’nın yapısına katılır.

3. Fosforik Asit H3 PO4)

Nükleotitlerin yapısına katılan üçüncü molekül fosforik asittir. Bu molekül hem DNA hem de RNA’ nın yapısına katılır.

Örnek Sorular:

1. Nükleozit molekülüne aşağıdaki moleküllerden hangisinin eklenmesi sonucu nükleotit sentezi gerçekleşir?
A) Deoksiriboz
B) Adenin bazı
C) Riboz
D) Fosforik asit
E) Timin bazı

2.DNA ve RNA molekülleri yapılarında bulunan,
I. beş karbonlu şeker,
II. fosforik asit,
III. pürin bazları
moleküllerinden hangilerine bakılarak ayırt edilebilirler?
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II . D) I ve III E) II ve III

3. Bir deoksiribonükleotidin hidrolizi sonucunda aşağıdaki molekül çiftlerinden hangisi her zaman oluşur?
A) Adenin bazı – Fosforik asit
B) Fosforik asit – Deoksiriboz
C) Guanin bazı – Sitozin bazı
D) Deoksiriboz – Timin bazı
E) Timin bazı – Adenin bazı

Cevaplar: 1 . D    2 . A    3. B