DNA ve RNA

DNA (Deoksiribonükleik Asit)

Yapısında adenin, guanin, sitozin, timin organik bazları, deoksiriboz şekeri ve fosfat grubu bulunduran organik bir moleküldür.

DNA molekülünün genel özellikleri

• Prokaryot hücrelerin sitoplazmasında, ökaryot hücrelerin çekirdek, mitokondri ve kloroplast organellerinde bulunur.
• İki zincirden oluşur. Zincirler arasında zayıf hidrojen bağları vardır.
• Zincirleri düz olmayıp sarmal bir yapı gösterir. Bu nedenle ikili sarmal olarak adlandırılır.
• Karşılıklı zincirlerinden adenin bazı, timin bazı ile guanin bazı, sitozin bazı ile eşlenir.
• Adenin ve timin bazları arasında iki hidrojen bağı bulunurken guanin ve sitozin bazları arasında üç hidrojen bağı bulunur.
• Alt alta olan nükleotitler fosfodiester bağı ile bağlanır.
• Kendini eşleyebilir. Bu olaya replikasyon adı verilir.
• Hücre bölünmesi ve protein sentezini denetler.

DNA Modeli

* Watson ve Francis Crick 1953 yılında yaptıkları çalışmalar ile ikili sarmal yapıdaki DNA modelini ortaya çıkarmışlardır.

Aşağıda DNA molekülüne ait bazı özellikler verilmiştir :
* Nükleotit sayısı = Fosfat sayısı = Deoksiriboz sayısı = Baz sayısı

RNA (Ribonükleik Asit)

Yapısında adenin, guanin, sitozin, urasil organik bazları, riboz şekeri ve fosfat grubu bulunduran organik moleküllerdir.

RNA molekülünün genel özellikleri

• Prokaryot hücrelerin sitoplazma ve ribozomunda bulunur. Ökaryot hücrelerin çekirdek, ribozom, sitoplazma ve bazı organellerinde bulunur.
• Tek zincirdir. Bu nedenle A = U, G = S olma zorunluluğu yoktur.
• Kendini eşleyemez. DNA üzerinden transkripsiyon ile sentezlenir.
• Tek zincir olduğundan zayıf hidrojen bağı içermez ( tRNA hariç).
• DNA’dan aldığı bilgiye göre protein sentezini gerçekleştirir.

Yapı ve görevine göre mRNA, tRNA ve rRNA olmak üzere üçe ayrılır.
a. Mesajcı RNA (mRNA): Sentezlenecek proteine ait genetik bilgiyi DNA’ dan alıp ribozoma taşır.
b. Taşıyıcı RNA (tRNA): Sitoplazmadaki amino asitleri alıp, mRNA’ daki bilgiye göre ribozoma taşır.
c. Ribozomal RNA (rRNA): Protein sentezinin gerçekleştiği organel olan ribozomun yapısına katılır.

NOT: Bütün RNA çeşitleri DNA’ daki bilgiye göre (transkripsiyon) sentezlenir. Üretilen RNA’ lar enzimler gibi tekrar tekrar kullanılabilir.

Örnek Sorular:

Soru 1 Bir hücreye ait aşağıdaki moleküllerin hangisinde kükürt atomu bulunabilir?
A) DNA B) Nişasta C) RNA D) Protein . E) Maltoz

Cevap= D

Soru 2) 600 nükleotitten oluşan bir DNA molekülünün yapısındaki adenin bazı sayısı 100’dür.
Bu veriler kullanılarak DNA molekülündeki,
I. hidrojen bağı sayısı,
II. guanin nükleotitlerinin oranı,
III. deoksiriboz sayısı
niceliklerinden hangileri hesaplanabilir?
A) Yalnız III B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III

Cevap= E

Soru 3) RNA çeşitleri ile ilgili aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi doğru değildir?
A) rRNA -> Ribozomun yapısına katılır.
B) tRNA -> Zayıf hidrojen bağı içerir.
C) mRNA -> Replikasyon sonucu üretilir.
D) rRNA -> Dört çeşit nükleotit içerir.
E) tRNA -> Bağlandığı amino asitleri ribozoma taşır.
Cevap= C