Lizozom

Lizozom

Lizozom

Sindirim enzimleri içeren zarla çevrili bir kesedir. Lizozom oluşumunda sırasıyla ribozom, granüllü endoplazmik retikulum ve golgi cisimciği görev alır. Ribozomda üretilen enzimler, endoplazmik retikulum ile golgiye getirilir ve burada paketlenerek kesecikler halinde sitoplazmaya bırakılır. Bu enzimler protein, yağ, polisakkarit ve nükleik asit gibi dört farklı makromolekülü hidroliz edebilme özelliğine sahiptir.

Lizozomal enzimler pH ‘ı 5 olan asidik ortamda optimum faaliyet gösterirler. Eğer birkaç lizozom parçalanır ya da içerdiği enzimler dışarı sızarsa, bu enzimler nötral pH’daki sitozolde görev yapamazlar. Ancak yaşlanan ya da ölen hücrelerde birçok lizozom birden parçalanır. Serbest kalan lizozom enzimleri hücreyi parçalar. Bu olaya otoliz denir.

Amip gibi bazı tek hücreli canlılar polimer besinleri fagositoz ile yutarlar. Bu yolla oluşan besin kofulu lizozom ile kaynaşır ve sindirim enzimleri koful içindeki besinleri parçalar. Glikoz ve amino asit gibi sindirim ürünleri sitozole geçer. İnsanda bazı akyuvar hücreleri bu yöntemle vücudumuza giren zararlı mikroorganizmaları yok eder.

Lizozom

Lizozomlardaki hidrolitik enzimler, hücrenin kendi organik materyalinin geri dönüşümü içinde kullanılır. Bu yıpranan bir organel ya da küçük bir sitozol parçasının lizozom tarafından yutulup parçalanması ile gerçekleşir. Bu olaya otofaji denir. Otofaji sırasında lizozom enzimleri yuttukları maddelerin çevresindeki zarı yok eder ve açığa çıkan organik monomerler yeniden kullanılmak üzere sitozole geri döner. Böylece hücre kendini sürekli yeniler. Örneğin insan karaciğer hücreleri, makromoleküllerin yarısını her hafta yeniden dönüştürürler.

otofaji

Hücrelerin kendi lizozomları tarafından programlı olarak yıkılması, çok hücreli organizmaların gelişiminde önemli bir rol oynar. Örneğin insan embriyosunun ellerinde bulunan perdeler lizozomlar tarafından sindirilir. Kurbağa yavrularının ergin kurbağaya dönüşümü sırasında kuyrukta bulunan hücrelerin lizozomları, bu hücreleri parçalar.

Örnek Test Soruları:

Bitki hücrelerinde aşağıdaki olaylardan hangisi görülemez?
A) Fagositoz ile alınan besinlerin lizozom organeli tarafından sindirilmesi
B) Sitokinez olayı sırasında ara lamel oluşumu
C) Glikozun fazlasının nişasta olarak depolanması
D) Bazı metabolik atıkların merkezi kofulda depolanması
E) Su alınımına bağlı olarak turgor basıncının artması

Lizozom organeli aşağıdaki olaylardan hangisinde görev almaz?
A) Hücrenin yıpranan organellerinin parçalanması
B) Akyuvarların fagositoz ile yuttukları mikropları sindirmesi
C) Kurbağaların, başkalaşım sürecinde kuyruk hücrelerinin parçalanması
D) Glikozun inorganik bileşenlerine kadar yıkılması
E) İnsanlardaki embriyonik gelişim sürecinde parmakların oluşması

Lizozomlardaki enzimler,
I. aktif taşıma ile alınan maddeler,
II. hasar görmüş organeller,
III. fagositoz ile alınan besinler
yapılarından hangilerini parçalayabilme özelliğine sahiptirler?
A) Yalnız III         B) I ve II        C) I ve III
D) II ve III        E) I, II ve III

Aşağıdaki hücresel yapılardan hangisi karşısındaki işlevi gerçekleştiremez?
A) Endoplazmik retikulum ” Hücre içi madde taşınımı
B) Hücre zarı “Aktif taşıma
C) Lizozom ” Enzim üretimi
D) Golgi cisimciği ” Salgılama
E) Kloroplast ” Fotosentez

ZİYARETÇİ YORUMLARI - 0 YORUM

Henüz yorum yapılmamış.