Şizofreni

ŞİZOFRENİ NEDİR NE DEMEKTİR HAKKINDA KISACA ÖZET BİLGİ

Şizofreni aynı epilepsi gibi bir beyin rahatsızlığıdır. Normalde şeker hastalığı gibi kronik rahatsızlıklar belli dönemlerde alevlenme ve yatışma dediğimiz dönemler olur. Şizofreni de aynı bu kronik hastalıklar gibi alevlenme dönemi geçirebilmektedir. Hastalık tedavisinde hastalık belirtileri tamamen ortadan kalkmayabilir. Şizofreni bu nedenle kişinin çalışma hayatını ve sosyalleşmesini büyük ölçüde olumsuz olarak etkileyen ciddi bir hastalıktır. Türkiye’de altı yüz bin şizofreni hastası yaşamını sürdürmektedir. Bununla birlikte bu rakam dünya üzerinde yaşayan insanlar arasında altmış milyon kişinin şizofreni hastası olduğu bilinmektedir. Şizofreni on beş ve yirmi beş yaşları arasında kendisini gösterir. Orta yaşlarda gelişen şizofreni rahatsızlığı görülmektedir. Hastalık bireyi ne kadar erken yaşta bulursa hastalığa yakalanan bireyde kişilik anlamında ciddi zararlara neden olur. Birey normal bir yaşam sürmek için çok daha fazla uğraşır.

ŞİZOFRENİ HAKKINDA YANLIŞ BİLİNENLER

Şizofreni hastası olduğu bilinen kişilerden uzak durulur. Sanki hasta olan kişinin birden fazla kişiliği olduğu gibi bir inanç vardır ki bu inanç kesinlikle yanlıştır. Hastanın bir anda bir katile ya da cani bir varlık olabileceğini düşünürler. Fakat şizofreni hastaları şiddeti bile çok nadir gösterirler. Şizofreni bir bunama hastalığı değildir. Hastalıktan korunmak için aşı olmak gibi bir koruyucu yöntem yoktur. Hastalığın tedavisi vardır. Şu anda bile şizofreni hastası olan ve iş hayatında yer edinmiş çok fazla birey vardır. Anne ve babanın çocuğa yaklaşımı ile veya bakımı ya da ilgisizliğinden kaynaklanan bir hastalık değildir. Şizofreni ilerleyen gelişim gösteren hastalıklardan biri değildir. Şizofrenlerde tembellik gibi bir durum yoktur. Ani ve saçma hareketler göstermezler. Bir şizofren hastası ile oturup çok iyi ve kaliteli olarak muhabbet edebilir ve hatta tartışabilirsiniz. Şizofreni rahtsızlığı bir bireyin dünyaya getireceği çocukta kesinlikle şizofreni görülecek diye bir bulgu ve durum yoktur. Şizofreni hastaları karaktersiz veya zayıf insanlar değildir. Bu hastalıktan kurtulmak iradeleriyle alakalı değildir.

ŞİZOFRENİ HASTALIĞININ BELİRTİLERİ

Araştırmalara göre şizofreni hastalığının nedenlerinden biri kalıtımdır. Her on hastadan birinin ailesinde şizofreni hastası olan başka bir birey vardır. Hastalığın hangi genle aşındığı bilinmiyor. Sadece Y gene bağlı denilse baba, x genine bağlı denilirse hem anne hem de babadan geçme olasılığı vardır. Fakat hangi genle geçtiği konusunda bir açıklama şu an için yapılamıyor. Şizofreni anne ve babanın çocuğuna uyguladığı bakımla alakalı değildir. Öyle ki çocuğuna karşı ilgisiz olan anne ve babanın çocuklarında bu tarzda bir hastalık görülmesi gibi saçma bir düşünce olamaz.

Hastalığın oluşma nedenlerinden birisi de beyindeki yapısal değişiklilerdir. Tomografi cihazı ile bakıldığında şizofreni hastalarının beyinlerinde normal bir insanda olmayan farklılıklar görülmüştür. Şizofreni hastalarının beyinlerinde boşluk olması gereken bölümlerdeki alan normal bir bireye göre daha fazladır. Bazı bölgeler ise daha küçüktür. Özellikle bu bölgeler plan yapmak veya sorun çözmek gibi işlevi olan beynin ön bölgesinde bulunan alanın hacminde ki küçüklük dikkati çeker. Bu bölümde aksama gerçekleşir. Bu aksama nedeniyle birey yolda karşılaştığı her hangi bir sorunu bile çözmez. Öyle ki karşısındaki insanla ne konuşacağını bile düşünmek zorunda kalır.

Beyindeki bu değişik görünüm doğumdan önce oluşmuş olabileceği gibi doğum anında da gerçekleşmiş olabilir. Doğumdan önce oluşmasının nedenlerinden biri de anne karnındayken etkili bir virüs ile tanışmadan kaynaklanıyor olabilir. Hastalığın oluşma nedenlerinden biri de beyindeki kimyasal maddelerden dolayıdır. Beynin içindeki sinir hücreleri iletişimlerini kimyasal maddeler yardımı ile sağlar. Bu kimyasallardan birkaçı adrenalin, dopamin, serotonin gibi maddelerdir. Şizofreni hastalarında dopaminin aracılık ettiği iletişimde sorun vardır. Dopamin beyinde birikmektedir. Bu nedenle de halüsinasyonlar görülür. Dağınık şekilde hareket edilmeye başlanır. Konuşmada büyük sorunlar meydana gelir. Şizofreni hastalarının davranışlarını dopamin etkilemektedir.

ŞİZOFRENİ KENDİSİNİ NASIL BELLİ EDER? ŞİZOFRENİ NASIL ANLAŞILIR

Her şeye karşı bir isteksizlik başlar. İlgisi kolayca dağılır. Aileden ve arkadaşlardan uzaklaşarak içine kapanır. Dini olan her şeyle aşırı derece de ilgilenmeye başlar. Uyku düzeninde acayiplikler vardır. Çok uyuyordur veya uykusuz olarak görebilirsiniz. Çökkünlük vardır ve belirgin bir iştahsızlık görülür. Alıngan tavırları vardır. Hemen her şeye öfkelenmeye başlar. Sanki birilerine zarar verecekmiş gibi hisseder.kendine bakmayı bırakır. Banyo yapmaz. Dişlerini fırçalamaz. Alkol kullanmaya bile başlar. Cinsellikle alakalı konularla meşguliyet başlar. Sürekli bir tartışma halindedir.

Şizofreni hastaları tedavi edilseler de bazı inatçı belirtiler devam edebilir. Artma ve azalma gösterir. Bu belirtilere göre hasta sesler duyabilir. Başkalarıyla yakın olmak istemez. Düşünceleri normal değildir. Çökkündür ve mutsuzluk hakimdir. Kişiden kişiye göre bu belirtiler değişebilir. Kişinin bununla başa çıkma yöntemi de kendine özel metotlardır. İnatçı bu belirtiler kişinin yaşamında ve sosyalleşmesinde güçlük çıkartır.

ŞİZOFRENİ TEDAVİSİ

İlaçları aksatmamak önemlidir. Tek başına bir işe yaramaz ama alınması gerekir. Uyku düzeni aksatılmamalıdır. Bazı hastalar çok fazla uyur. Bunu ortadan kaldırmak önemlidir. Bu sayede hasta bazı etkinliklere de katılabilir. Stres ile ilgili bir şey yaşamamak çok önemlidir. Günlük hayatta yapılan işleri yapmalıdırlar. Temizlik yapabilir. Beden temizliğine önem verebilir. Üç öğün yemeğini muhakkak ki yemelidir. Bağımlılık yapan maddeleri kullanmak kesinlikle yasaktır. Alevlenme periyotlarının arasını uzatmak istiyorsanız maddelerle olan ilişkinizi kesmeniz şarttır. Düzenli bir hayat kurmalısınız. Aynı saatte kalkıp yatmak gibi düzenli yaptığınız şeyler olmalıdır.

Ev dışında olan faaliyetlere katılmalısınız. Her gün muhakkak dışarıda yapacağınız bir etkinliğiniz olmalı insan içine çıkmalısınızdır. Psikiyatrist ile ilginizi ve bağınızı kopartmamalısınızdır. Jimnastik yapmak her zaman vücuda ve iç huzura iyi gelmektedir. Bunları uygularsanız alevlenme dönemlerini uzatabilirsiniz. Alevlenme dönemlerini de fark edebilir ve öncen müdahale edebilirsiniz. Bu sayede bu sorunla başa çıkma gücünüz daha fazla olur. Tedavi olarak hastalara nöroleptik ilaçlar verileceği gibi antidepresan kullanımı da yapılmaktadır. Aynı zamanda hastaya elektro şok verilerek beyin uyarılabilir. Tüm bunların yanında en etkileyici yollardan birisi de bireysel ve gurup terapisidir.

Şizofrenide Diğer Tedavi Yöntemleri:
1- Elektro Konvulzif Tedavi (Ekt,Şok)
2- Bireysel Psikoterapiler, Grup Tedavileri

3- Anksiyolitik Sınıfı İlaçlar
4- Antikolinerjik İlaçlar
5- Duygudurum Düzenleyiciler

BAŞKA BİR KAYNAK

Şizofreni Nedir?

Şizofreni, kişinin normalden farklı düşünmesine, normalden farklı hareket etmesine sebep olan, beyni etkileyen bir durumdur. Şizofreni kadın veya erkek de eşit oranda görülebildiği gibi, herhangi bir yaş aralığında da görülebilir. Şizofreni hastası olan kişi aile içinde, toplum içinde endişe uyandıracak hareketler yapabileceği gibi, tehlike arz etmeyen durumlarda sergileyebilir.

Şizofreni Ne Kadar Yaygındır?

Şizofreni hastalığı, ruh hastalıkları arasında en sık görülen hastalıklar arasında yer alır ve genelde her 100 kişiden 1 kişide şizofreni görülür. Erkek ve kadınlarda eşit oranda görülen şizofreni, erkeklerde 15 ila 20 yaşlarında kendini belli ederken, kadınlarda 20 ila 25 yaş arasında belirmeye başlar.

Şizofreninin Belirtileri

Şizofreni belirtileri üçe ayrılır:

Pozitif belirtiler
Negatif belirtiler
Bilişsel belirtiler

Pozitif belirtiler, gerçeklerden tamamen uzaklaşılması ile ortaya çıkar.

Negatif belirtiler, içe kapanıklık, aşırı duygusallık anlarda meydana çıkar.

Bilişsel belirtiler, düşünme ve bellekte problemler yaşandığında ortaya çıkar.

Pozitif belirtiler;

Pozitif belirtileri yaşayan birey, gerçek ve gerçek dışı olayları birbirinden ayıramaz. Bu duruma ‘psikoz epizotu’ adı verilir. Üç çeşit pozitif belirti vardır: Sanırlar, varsanılar ve dağınık düşünce ve davranışlar. Sanırlar için örnek vermek gerekirse, mantıksız şüphe duymalar, herkesten kötülük göreceğini sanmak, özel güçlerinin olduğunu sanmak. Varsanılanlar için örnek vermek gerekirse, gerçekte var olamayan bir ses veya görüntüyü hissetme halidir. Dağınık düşünce ve davranışlarda ise uzun ve sonuca ulaşmayan konuşmalar yapma, aniden konuyu farklı yere taşıma gibi ifade edilebilir.

Negatif belirtiler

Negatif belirtiler, ise örnek vermek gerekirse heyecan duygusunu yitirme, arkadaşlarla buluşmaktan zevk almama, sosyal hayatın dışında olmaya çalışma gibi durumlardan söz edilebilir. Fiziksel hareketlerin giderek azalması, donuk yüz ifadesi, enerji kaybı, halsizlik, arkadaş edinememe, motivasyon eksikliği sayılabilir.

Bilişsel belirtiler
Örneklerle açıklamak gerekirse, bellekte zayıflama, anlamada zorluk çekmek, dikkat sorunu, düşünceleri toparlayamama sayılabilir.

Şizofreninin Nedenleri

Şizofreni hastalığının sebebi henüz kesin olarak bilinmektedir. Lakin, şizofreni hastalığının genelde genetik olduğu düşünülmektedir. Genetik ve çevresel faktörler beyin gelişiminde problemler oluşturabilir. Bu da şizofreni gelişimini ilerletebilir. Ailesinde veya akrabalarında şizofreni hastası olan kişilerde, şizofreni riski daha yüksektir. Ancak bu görüşe karşı da tek yumurta ikizlerinden birinde şizofreni görülürken, diğerinde görülmediği de ortaya çıkmıştır. Bunun dışında beyinde dopamin veya seratonin gibi nörotransmiter adı verilen kimyasal maddelerin dengesinde herhangi bir artma veya azalma meydana geldiğinde de şizofreni oluşabilmektedir. Bunun yanında doğum esnasında bebeklerin oksijen eksikliği veya hamilelik esnasında viral enfeksiyon gibi komplikasyonlar etkisiyle şizofreni gelişmesi riskini artabilmektedir.

Şizofreni Tanısının Konması ve Tedavisi

Şizofreninin kesinliğini belirlemek için fiziksel veya laboratuar testi yoktur. Alanında uzman bir psikiyatristin, bireyin türlü özelliklerini değerlendirmesi gerekir. Tanı koymanın zor olmasının yanında şizofreni hastasının doktora gitmek istememesi de etkilidir. Lakin şizofreni teşhisi ne kadar erken konur v ene kadar erken tedaviye başlanırsa sonuç o kadar çabuk alınır. Zira şizofreni birden bire ani bir olayla gelişebileceği gibi, uzun bir süreçte yavaş yavaş da ilerleyebilir. Şizofreni tedavisinden ilaçlar, psikoterapi gibi metotlar kullanılır. İlaçları gününde saatinde aksatmadan almak, terapileri aksatmadan almak, şizofreni tedavisi için çok önemlidir. Şizofreni tedavisi, kişinin şizofreninin hangi evresinde olduğuna bağlı olarak değişir. 1 yıldan 5 yıla kadar tedavi süreci değişebilir.