Tenya

Taenia Enfestasyonu ve ya Şerit Hastalığı olarak bilinen Tenya, parazitlerden ötürü oluşan ve sindirim sisteminin düzgün çalışmasını engelleyen bir sağlık sorunudur. Tenyaların en çok bulunduğu ortamlar az pişmiş ya da çiğ etlerdir. Bunların tüketilmesi durumunda tenyalar vücuda bulaşır. Besinlerin türüne bağlı olarak tenyalar da çeşitlilik gösterir. Sığırlardan bulaşan tenya Tenia Saginata, domuzlardan bulaşan tenya Taenia Solium, balıklardan bulaşan tenya ise Diphyllobothrium Latum olarak adlandırılır. Tenyalar, Segment adı verilen boğumlardan oluşmaktadır. Bu boğumların her birinde yumurta üretimi mümkün kılınmaktadır. Dünyanın her yanında oluşma ihtimali mümkün olan hatta sıradan sayılabilecek kadar sık rastlanan bir sağlık problemidir.

Sığır Tenyası

Tenyalar, tüketilen etler yoluyla henüz larva iken vücuda bulaşır ve vücudun içinde büyüyüp olgunlaşır. Boyları 6 metreyi kadar bulabilmektedir. Tenyalar tipik belirtilere neden olmamakla birlikte nadiren de olsa ishal, kilo kaybı, bulantı ve karın üst bölgesinde ağrılar meydana gelebilmektedir. Kişi genellikle dışkı yoluyla fark etmektedir. Çoğunlukta dışkıda hareketli halde gözlemlenmektedirler. Tenyalar, apendiks, safra ve pankreas kanallarında çeşitli tıkanıklıklara yol açabilmektedir. Bu hastalıkta tanı genellikle dışkı incelenerek konur. Dışkıdaki hareketli tenya parçaları, yumurtalar ve ya boğumlar tanının konmasına yeterli olmaktadır. Ayrıca selofan bant da tanı koymada oldukça büyük bir yardımcıdır. Bu bantla parazitlerin yumurtaları makatta toplanır ve tanıda %85-90lık bir başarı sağlanır. Tedavisi oldukça kolay olan bu problem, çoğunlukta tek dozluk ilaçlarla giderilebilmektedir. Tedavi esnasında çoğunlukta niclosamide içerikli ilaçlar kullanılmaktadır.

Domuz Tenyası

Ülkemizde domuz eti ve benzeri gıda ürünleri tüketimi pek yaygın olmadığından, domuz tenyasına rastlanma oranı da oldukça düşüktür. 5 metreye kadar varan boylarıyla domuz tenyaları sığır tenyasında olduğundan farklı, göz, beyin, akciğer, kalp, kas ve cilt altlarında kist oluşumuna yol açabilmektedir. Domuz tenyasında hijyen inanılmaz derecede önemlidir. Domuz tenyası olan bireyin özellikle tuvalet ihtiyacını giderdikten sonra ellerini mutlaka yıkamaları gerekir. Aksi takdirde tuvalet esnasında elleriyle aldıkları yumurtaları yutmaktadırlar. Haliyle bu yumurtalar bağırsaklara kadar iletilir ve larvalara dönüşür, larvalar da dokulara ilişerek kistlere yol açar. Larvalar kistlerden daha büyük sorunlara da yol açabilmektedir. Beyne ulaşmaları durumunda Cysticercosis’e yani hastanın havale olarak adlandırılan epileptik ataklar geçirmesine ve daha başka sinirsel sorunlara yol açabilmektedirler. Sığır tenyasında görülen belirtiler burada da görülebilmektedir. Sığır tenyasında olduğu gibi burada da dışkının incelenmesiyle tanı konabilmektedir. Radyolojik inceleme yöntemi de teşhiste oldukça önemli bir etkendir. Bu yolla kistler görülebilmektedir. Ayrıca biyopsi yöntemiyle de deri altı şişlikleriyle tanı konulabilmektedir. Domuz tenyasında da sığır tenyasında olduğu gibi tek doz niclosamide kullanımı yeterlidir. Fakat kist oluşumu söz konusu ise bu problem ilaç tedavisiyle çözülemez, cerrahi operasyon mecburidir.

Balık Tenyası

Bu tenya türü genellikle tatlı su balıklarının bir kısmı ya da som balığı aracılığıyla insana bulaşabilmektedir. Çiğ, iyi pişmemiş ya da tuzlanmış balıklar bu tenyanın insan vücuduna girmesindeki en büyük etkendir. Genellikle boyları 3-10 metre arasında değişmektedir. Bağırsaklara tutunarak insan bünyesinde barınırlar. Dişi olan parazitler, günlük 1 milyon kadar yumurta üretebilmektedir. Tıpkı diğer tenya türlerinde olduğu gibi bu türde de belirtiler yaklaşık aynıdır. Kusma, karın ağrısı, kilo kaybı, karın krampları, B12 eksikliği, makrositer anemi gibi sağlık problemine yol açmaktadır. Dışkıdaki yumurtalar balık tenyası tanısı koymak için yeterlidir. Diğerlerinde olduğu gibi balık tenyası tedavisinde de tek dozluk niclosamide kullanımı yeterli olmaktadır.

Tenyadan Korunma Yöntemleri

Etlerin yeterli derecede pişirilmesi, tenya larvalarının ve yumurtalarının yok edilmesine neden olmaktadır. Haliyle tenyaların vücuda teması da engellenmektedir. Tenyalardan korunmanın bir diğer yöntemi de hijyene önem vermektir. Tenya yumurtaları ağız yoluyla bulaştığı için özellikle tuvalet ihtiyacı giderildikten sonra ellerin çok iyi yıkanması gerekmektedir.