Safra Kesesi Taşları

Tıp alanında safra taşlar, (kolelit) normal ya da anormal safra bileşenlerinin büyümeye başlaması ya da birleşmesi ile vücutta oluşan kristal yapılardır. Kolesterol taşları çoğunlukla yeşil, beyaz ya da sarı renk olabilirler. Pigment taşları ise safrada var olan bilirubin ve kalsiyum tuzlarından meydana gelen ufak koyu renk taşlardır.

Safra taşlarının %20’sini oluşturmaktadırlar. Pigment taşı için risk etmenleri ise siroz, safra yolu iltihabı ve orak hücre anemisi gibi genetik kan hücresi bozukluklarıdır. Ayrıca karışık kökenli taşlarda da söz konusu olabilir. Safra kesesi taşları, genelde safra kesesi ve safra kanalı, safra yolarının herhangi bir bölümünde de meydana gelebilir. Bunların yanında ana safra yolunun tıkanmasına koledokolitiasis, safra yollarının bir bölümünün tıkanması sarılık hastalığına sebep olmaktadır.

Pankreasın ağzında tıkanma meydana gelmesi de pankreatite sebep olmaktadır. Kolelitiasis safra kesesinde taş olması anlamına gelir. Safra taşları çok farklı ebatlarda olup, bir kum taşı kadar ufak, bir pingpong topu kadar da büyük olabilmektedirler. Safra kesesinde çoğunlukla büyük tek bir adet taş olabileceği gibi binlerce ufak taş da olabilir.

Safra Taşı Oluşmasının Nedenleri Nelerdir

Safra taşı nedenleri arasında kalıtsal etkenler, vücut ağırlığı, safra kesesi hareketi, beslenme düzensizlikleri etkenler sayılabilir. Safrada çok fazla oranda kolesterol ve yeteri kadar safra tuzu olmadığında kolesterol taşları meydana gelir. Yüksek kolesterole ilave olarak iki farklı faktör de önemli sayılmaktadır. Bunlardan ilki safra kesesinin ne aralıklarla ve ne oranda kasıldığıdır; seyrek ve yetersiz safra kesesi boşalması, safranın çok fazla yoğunlaşmasına sebep olup taş oluşumuna katkı sağlayabilir.

İkinci etken ise karaciğer ve safrada var olan ve kolesterol kristalleşmesini kolaylaştıran ya da önleyen birtakım proteinlerin varlığıdır. Bunun dışında gebelik sonucu oluşan yüksek östrojen seviyesi, uygulanan hormon tedavisi ya da doğum kontrol hapı kullanımı da safrada kolesterol seviyelerini arttırabildiği gibi safra kesesi kasılmasının azaltabilir. Bunun akabinde de safra taşı oluşabilir. Beslenme düzeni ile safra taşı oluşumu arasında net bir bağ görülmese de az posalı, yüksek kolesterollü diyetlerin, çok fazla nişastalı diyetlerin safra taşına neden olabileceği düşünülmektedir.

Safra taşı belirtileri Nelerdir

Safra taşı varlığının en net belirtisi, safra atağıdır, söz konusu safra atağı yarım saatle birkaç saat arası bir sürebilen ve kişide şiddetli ağrıya sebep olan ataklardır. Ağrı, sırtta, kürek kemikleri arasında, sağ omuz altında hissedilebilir. Mide bulantısı akabinde gelişen kusma görülebilir. Safra kesesi taşı, böbrek taşı ağrılarına benzer ağrı gösterir. Her ikisinin de şiddeti çok yüksektir.

Söz konusu ağrılar genelde ağır, yağlı yemeklerin ardından gece vaktinde olur. Sık sık geğirme, deride ve gözlerde sararma, gaz, hazımsızlık, dışkıda kil rengi safra kesesi taşı belirtileri arasındadır. Bazı safra taşları, hiçbir belirti vermeden üreyebilir ve bu tüp safra taşlarına sessiz taş denir. Bu tip safra kesesi taşları iç organları etkilemez.

Safra kesesi taşı tedavisi

Tedavi için kolesterol taşlarını eritmek amacıyla ağızdan alınan ursodeoksikolik asit kullanılır. Fakat bu ilaç oldukça pahalıdır ve kullanımı bırakılınca tekrar safra kesesi meydana gelebilir. Safra yolunda meydana gelen tıkanmayı bazı durumlarda endoskopik retrograd sfinkteromi, ardından da endoskopik retrograd kolanjiopankreatografi ile yok edilebilir.

Kolesistektomi cerrahi tedavi yöntemi (safra kesesinin alınması) %99 ihtimalle safra taşının yeniden meydana gelmesinin ihtimalini ortadan kaldırır. Görülen semptomlar hastaların ameliyat edilmesi uygunluğunu ifade eder. Safra kesesinin alınmasını bir çok kişide olumsuz bir sonucu yoktur. Fakat bu ameliyatı geçirenleri %5 ila 40’ında kolesistektomi sonrası sendromu adı verilen bir durum meydana gelir.

BAŞKA BİR KAYNAK

Safra kesesi, karaciğerin hemen altında yer alır ve karaciğerin ürettiği sarı yeşil renkli safrayı biriktirir. Kişi yemek yedikten sonra safra kesesi içinde barındırdığı safrayı ince bağırsağa salgılar ve akabinde yağların sindirilmesine yardımcı olur.

Safra kesesi taşı ise safranın içinde var olan kolestrol kristalleri ile pigment metaryallerinin birbirine yapışarak kümeler halinde oluşması ile meydana gelir. Safra kesesinde oluşan bu taşlar kişiye şiddetli ağrılar olarak döner. Kişide safra taşı oluşmuş ise yemek sonrası hissedilen şişkinlik hissi, karnın sağ üst bölümünde hissedilen şiddetli ağrı, sağ omuz ile sırtın kürek kemikleri arasında duyulan aşırı ağrı olarak şikayetler görülür. Özellikle yağda pişmiş yumurta başta olmak üzere yağlı gıdaların tüketilmesinde kişi bu tür şikayetleri hissetmeye başlar.

Safra kesesi taşı tedavisi için iki tür yöntem kullanılmaktadır. Birincisi açık safra kesesi ameliyatı, ikincisi laparoskopik kolesistektomi olarak tanımlanır. Açık safra kesesi ameliyatı, karın bölgesinde geniş bir kesi yapılarak safra kesesine müdehale edilerek safra kesesinin alınmasıdır. Laparoskopik kolesistektomi ise bir cihazla karın bölgesinden ufak bir delik açıp bu delikten girilerek safra kesesinin alınması işlemidir.

Bu tedavi yönteminde doktor yapılan işlemleri canlı olarak monitörden takip edebilir. Bu teknik sayesinde karın adalelerinde çok fazla kesik meydana gelmediği için iyileşme süreci daha hızlıdır. Bunların dışında ilaç tedavisi ile safra kesesi taşları yok edilmeye çalışılsa da kısmen olumlu sonuçlar vermekle birlikte 4-5 yıl içinde tekrar safra kesesi taşları ortaya çıkabiliyor.

Safra kesesinin tamamen alınması ile insan vücudunda artık safra kesesinin olmaması büyük bir sağlık sorununa açmayacağı için alınması tercih edilir. Zira alınmaması halinde tekrar taş oluşması, kanser ve komplikasyon gelişimi gibi ciddi sorunlar baş gösterebilir. Safra kesesi teşhisi konmasında en garanti ve en sık kullanılan teşhis yöntemi ultrasonografi yöntemidir. Ultrasonografinin sık sık yapılması hastaya herhangi bir zarar vermez.